INSON ORGANIZMIDA YETISHMAYDIGAN VITAMINLAR O’RNINI BOSUVCHI DORIVOR O’SIMLIKLAR VA DORI PREPARATLARI

Abstract

Vitaminlar - organizmning normal o`sishi va rivojlanishi uchun zarur bo’lgan va
nisbatan oz miqdorda uchraydigan kimyoviy organik birikmalar hisoblanadi.
Vitaminlar – tirik organizmda har xil biokimyoviy va fiziologik jarayonlar me’yorida
o’tib turishini ta’minlaydigan moddalardir. Vitaminlarsiz odam va hayvon organizmi
uzoq vaqt yashay olmaydi, ovqatda vitamin yetishmaganda gipovitaminoz, mutlaqo
boʻlmaganda avitaminoz paydo boʻladi. Organizmda vitaminlarning yetishmasligi
yoki umuman bo’lmay qolishining asosiy sabablari: ozuqa tarkibida vitaminlarning
yetishmasligi yoki umuman bo’lmasligi, ba’zilarining esa ichak devori orqali so’rila
olmay qolishi, ozuqalar tarkibida vitaminlarning (hazm qilish organlarida)
sintezlanishiga xalaqit qiladigan salbiy omillar, jumladan antibiotik yoki sulfanilamid
preparatlari bo’lib, ularni uzluksiz qabul qilinishi kiradi. Oziq moddalar tarkibida
qandaydir moddalar yetishmasligi natijasida odamlar kasal boʻlishi toʻgʻrisidagi
maʼlumotlar qadimgi Xitoy kitoblarida, keyinchalik Gippokrat asarlarida qayd etilgan.
Vitaminlarni ilmiy nuqtai nazardan oʻrganish 18-asrda boshlangan. Lind, Majandi,
Lunin, Eykman, Xopkinslar vitaminlarni oʻrganishga juda katta hissa qoʻshdilar.
Organizmda vitaminlar sintez qilinmaydi, kishi oʻzi uchun zarur vitaminlarni turli
ovqat moddalar orqali oladi. Vitaminlarning asosiy manbai oʻsimliklardir. Vitaminlar
asosan o’simlik va mikroorganizmlarning hujayralarida sintezlanadi.